Mevrouw Stam

Zaterdagmiddag, aan de wandel in de mooie Dordtse binnenstad, want mooi weer.
Gedachteloos loop ik de Grote Kerk in.
Het zou tijd worden.
Zodoende maak ik het laatste concert voor toeristen mee.

En wat schetst mijn verbazing?
De musici zijn een oud-buurjongen en zijn dochter.

Hij krijgt op zijn achtste zijn eerste orgelles, lees ik op het papier dat ik bij de ingang heb gekregen.
Hij weet van noten, pedalen, kwinten en kwarten als zijn jongste zusje, met wie ik wel eens wandelde, nog geen jaar is.

Nooit geweten.

Ik wist niet dat hij kinderen had, dus ook niet dat zijn dochter sinds haar vierde viool speelt.

Ik heb mijn ex-schoonzuster Els Stam weer heel wat te vertellen als ze terug is van vakantie, denk ik, terwijl zij de sterren van de hemel spelen.

Het is een mooi concert.
Dat kan ik horen.

Mijn buurjongen van acht heeft sinds zijn derde een gitaar.
Ik zal het zijn ouders nooit zeggen, maar kan ze op een briefje geven dat dat zijn cv nooit haalt.

Mijn ex-schoonzuster Els Stam is onverwacht – weer! – op vakantie.
Maar wat maakt mij dat uit, dacht ik gisteravond.
Ik was net terug van de eerste koorrepetitie na de zomerstop.
We konden ons geluk, een beetje onwennig, niet op.

De dirigent maakte korte metten met alle uitbundigheid.
Gewerkt moest er worden.

In de koffiepauze sprak ik de tenor, met wie ik net na het seizoen lief en leed deelde.
Hij had uiteindelijk toch een goede zomer gehad, ook al had het lang geduurd voor hij wist wat hij met zijn vrije avond moest aanvangen.

De woensdagse schaakpartijen bij zijn buurman waren op niets uitgelopen, vertelde hij.
,,Ik kan niet stilzitten. En niet logisch denken.’’

Zijn dochter had hem na twee woensdagen gezegd dat die wekelijkse afspraak haar benauwde.

,,Ze lijkt op mij,’’ zei hij.
,,Ik heb het ook tegen haar gezegd: wij hebben het niet zo op sleur. Dat zit gewoon niet in de familie.’’

Mijn ex-schoonzuster Els Stam en ik namen de uitnodiging graag aan.
Zondagmiddag, het Wantijpark.

Mijn buurjongen was 8 jaar geworden en wij mochten op zijn kleedjesfeest komen.

We namen stoelen mee.
Ik houd er niet van lang te moeten staan of op de grond te moeten zitten.
Els ook niet.

De zon scheen, de bomen kleurden prachtig.
We aten taartjes, terwijl we naar de spelende kinderen keken, en maakten een praatje met de vriendelijke gasten.

Allemaal op audiëntie bij de Stammetjes, zo ervoer Els het.

Het was windstil.

,,Deze onbezorgdheid hebben we wel verdiend,’’ zei ik tegen Els.

Want de sluiting van restaurant De Gouden Haan zijn we nog lang niet vergeten.

Ontluisterend, een ander woord is er niet voor.
Onthutsend.

Mijn ex-schoonzuster Els Stam en ik pakten de draad op, na de vakantie.
We genoten met volle teugen van de stamppot in restaurant De Gouden Haan.

We beleefden heerlijke avonden met de andere stamgasten en hadden het al over het kerstdiner, waarvan de kok altijd weer een feest weet te maken.
We overwogen alvast te reserveren.

De Gouden Haan bestaat niet meer.

De bazin, die vanavond een paar keer aan ons tafeltje informeerde of alles naar wens was; ongebruikelijk, maar we vonden het sympathiek.
,,Zeker een cursus gevolgd,’’ grapte Els nog.

Zoals gewoonlijk stond ze bij de deur om haar gasten te bedanken en nog een prettige avond te wensen.

Dachten wij.
Maar ze zei dat dit de laatste keer was dat we elkaar zagen.
Dat ze de zaak ging sluiten.

Ze wilde er verder niet over praten.

Wij wel.

Morgen gaan we naar bruine kroeg De Blauwe Broeck.
Wij weten het even niet meer.

Dat is altijd iets om naar uit te kijken: apenkooien met het koor. Gewoon lekker uit de pas, even geen serieuze repetitie.
Eens in de zoveel tijd doen we dat.
Maar natuurlijk wel op zo’n manier dat het niet schadelijk is voor de stem!
Daar ziet onze dirigent echt op toe, op zo’n avond.
,,Je kunt wel gek doen, maar het moet niet te gek worden,’’ zei hij ook vanavond weer.

We zongen (ja, zongen, maar zonder tekst – ook wel eens prettig!) Bachs Toccata in D Mineur.
Moeilijk, hoor, maar tegelijkertijd ontzettend lollig!
http://www.youtube.com/watch?v=eSjYAcUomds&feature=related

De pauze hadden we echt nodig om alle gekke bekken weer recht te trekken, om het zo maar te zeggen.

Daarna de medley ‘My Sweet Gipsy Rose’ door Stef Meeder.
Ik kende het niet; onze dirigent weet het altijd zo goed te kiezen!
http://www.youtube.com/watch?v=dB6N0r2N9VM

Mijn ex-schoonzus Els Stam zei altijd dat ze niet kon zingen.
Maar ik weet zeker: als ze een avond als deze zou meemaken, is ze verkocht!

Dus Els, noteer alvast in je agenda!
Het is op woensdagavond.

,,Krankzinnig verhaal,’’ zegt de vrouw die tegenover me zit.

We zijn net uit Zwolle vertrokken en ik vertel haar dat mijn ex-schoonzuster Els Stam de weg weet in dat huis bij de duinovergang.
De koelkasten gevuld, ze weet precies wat er in alle kasten zit.
Er zijn geen boodschappen nodig.

Terwijl Els in de sauna zit, sta ik niet ver van haar in het souterrain in de regen.
We staan zowat in zee, denk ik.
Els heeft haar boek net uit kunnen lezen, zegt ze, voor ze de pagina’s niet meer van elkaar af kreeg.
,,Bijna ondoenlijk.’’

Hoe Els het doet, doet ze het.
Het maakt me allemaal helemaal niet uit.

Het is gezellig.

Ze vertelt hoe het ging met die mensen.
,,Altijd blijven lachen,’’ zegt ze.
,,Doe ik al jaren.’’

Na twee avonden vind ik het meer dan tijd om naar huis te gaan.
Ik wil weer eens gewoon lekker eten.
Ik wil naar De Gouden Haan.

Els ook.

We zijn station Leeuwarden nog niet uit of Els raakt in gesprek.
Ze lacht.

Ik zie het gebeuren en besluit in een ander treinstel te gaan zitten.

Ver is het niet.
We fietsen door de duinen.

Schelpenpad op, schelpenpad af.
Ik slip bijna in het zand. Tegenliggers.
De meeuwen krijsen alsof ze een ernstig ongeluk voorzien.
Of alsof ze heel lang niet hebben gegeten.

De tocht is prachtig. We fietsen door de oneindigheid.
Ik fiets door de oneindigheid, met mijn ex-schoonzus Els Stam voorop.

Het paaltje met nummer 27.
Op het pad naar het huis waarvan zij weet dat het leeg staat, staat onze bagage.

We lopen de veranda op: twee tafels, ontelbare stoelen.
Voor ons beiden een parasol.

We gaan het huis in.
Een eettafel voor een koninklijk ontbijt.
Zes slaapkamers; we hoeven elkaar niet meer te zien.

,,Dit is hun huis,’’ zegt ze.

De dagen na de landing van mijn ex-schoonzus Els Stam was ze euforisch.
Terwijl ik tevreden voor de tent zat met een boek – ook niet normaal – zocht zij steeds weer de mensen op met wie ze kennismaakte.

Ik wilde haar vragen hoe het zat.
Maar ze was voortdurend weg.

Ik maakte me nergens druk om.
Niet over haar afwezigheid op een vakantie die zij zo nodig had gevonden.

Hooguit dacht ik: wat doen we met het eten?
Na het eerste avondmaal was die vraag beantwoord: Els kwam ver na etenstijd terug.

Ook na die vier dagen had ik er nog geen genoeg van, maar meende toch recht te hebben op uitleg.

Ze had gekeken in een keuken waar ze nog nooit was geweest.
Dat had met mij erbij nooit gekund, zei ze.

Ze hadden nog samen gegeten, vertelde ze.
Daarna had ze haar nieuwe vrienden uitgezwaaid in de haven.

Els vond het allemaal miraculeus.

,,Ze hebben me op het hart gedrukt niet met jou te breken.’’

En ze weet nog een huis, zegt ze, verderop op het eiland, dat in het weekeinde leeg staat.

Mijn ex-schoonzuster Els Stam wist nog een tent te ritselen: op een Waddeneiland.

Weer een lange reis.
Maar de zon scheen.
Ik voelde me helemaal op mijn gemak, zei ik tegen Els.
Ik was aan het nomadenbestaan gewend geraakt, ik telde niet meer af.

Ik telde alleen maar zegeningen.
En ik telde er steeds meer; ik wilde niet meer weg bij de tent.

Els wel, ze wilde er op uit.

,,Doen!’’, zei ik tegen haar.
,,Misschien kom je nog leuke mensen tegen.’’

Ik begon me zorgen te maken toen ze tegen middernacht nog niet terug was.

Ze had het zo gezellig gehad, zei ze een paar uur later.
Was uitgenodigd bij een tent.

Die mensen waren aangesloten bij een of ander genootschap.
Ze hadden een mooi verhaal voorgelezen, vertelde Els.
Uit een eucalyptisch boek.

,,Het voelde of ik thuiskwam, alsof ik was geland.’’

,,De uitlaatgassen zijn ze gewoon en het aroma van de mest, daar kunnen ze niet tegen. Belachelijk!’’

Man naar mijn hart, denk ik.

,,Laten we hier in het Noorden gewoon onszelf blijven en genieten van de geur en de natuur.’’

Mijn ex-schoonzuster Els komt de tent uitgestommeld met de afwas.
We hebben een Wereldontvanger en toch kan ik het niet verstaan.

Gelukkig loopt ze snel door.
,,Niet zeuren. Makkelijk genoeg,’’ meent een man.

En dan een vrouw: ,,Ik erger me altijd dood aan al die westerlingen. Ze kopen een huis, dat staat een groot deel van het jaar leeg, omdat de dames en heren blijven zeuren dat ze een zo-mer-huis-je willen.’’

,,In de oorlogswinter ben ik hier naar toe komen lopen, vanuit Rotterdam, met mijn moeder.’’

De man woont er nog steeds.
,,Niet allemaal wegzetten, die westerlingen,’’ zegt hij.

,,Zo, alles is weer lekker aan kant,’’ zegt Els.