Mevrouw Stam

Mijn ex-schoonzuster Els Stam zet een bakje uit de Bona-serie op de grond bij het aanrecht, gaat op handen en knieën zitten, doet alsof ze eet.
Dan kruipt ze naar de dichte deur.
En wacht.
Ze draait zich om, kruipt naar me toe, draait nog eens en zet haar rechterhand op mijn rechtervoet.
Ze kijkt me indringend aan.

,,De kat. Zo’n beest kent geen Vierde Wand en hoeft dus niets los te laten. Maar doet dat in mijn geval wel. Heel verrassend,’’ zegt ze als ze het water opschenkt.

We waren op het amateurtheaterfestival Werk in Uitvoering. Els begreep helemaal niets van de begrippen die op de laatste avond voorbijkwamen.
De hele zondag heeft ze naar betekenissen gezocht. Ze is in haar nopjes.
,,Ik heb het zo beeldend mogelijk proberen uit te leggen.”

,,Zit je goed? Dan zal ik er nóg één doen. Ik heb namelijk een ontzettend acteursonvriendelijke tekst gevonden.”

Volgend jaar gaan we weer, zegt ze. Het was niet alleen leuk en gezellig, maar ook onverwacht leerzaam.

,,Misschien moet je eens wat vaker naar theater gaan,’’ zeg ik.

Mijn ex-schoonzuster Els Stam vindt het een verschrikkelijke gedachte.
Dat iedereen iedereen zou kunnen verraden.

We stonden bij Het Kruis, met honderden.
Hadden de tamboers al gehoord, toen we de straat in liepen.
We waren op tijd om de stoet te zien aankomen.
De burgemeester herkenden we direct aan zijn ambtsketen.

We waren op tijd voor de stilte.
Voor de stilte, met het tikkende voetgangerslicht.
De stilte waarin een hond blaft en een kind huilt.
De stilte waarin een vrouw opschrikt als ze wordt aangekeken omdat de telefoon die afgaat blijkbaar in haar jaszak zit.

Wat zou je doen, denk ik.
In buurten waar iedereen elkaar kende, werden mensen geholpen door mensen die ze kenden.
En werden mensen verraden door mensen die ze kenden.
Het gebeurde.

Het is de eerste keer sinds lange tijd dat Els en ik weer samen bij de dodenherdenking op het Sumatraplein zijn.
Gezamenlijk kennen we eigenlijk iedereen, behalve de nieuwe burgemeester, grap ik, op weg naar huis.

Els komt nog even koffie drinken.
,,Het was mooi en het was goed. Maar wat je net zei, had je gewoon niet moeten zeggen.’’